De AA & PNH Contactgroep heeft in Orlando, Florida, twee congressen bezocht. Het congres van the International PNH Interest Group (IPIG) en aansluitend die van the American Society of Hematology. Het is de manier om nieuwe behandelingen voor AA en PNH te signaleren. En hiervoor met de informatie in de hand aandacht te vragen in Nederland. Angeline Jansen, voorzitter van de contactgroep meldt: ‘Er zijn nieuwe ontwikkelingen voor zowel AA als PNH die zeer de moeite waard zijn.’
Doel van de contactgroep is ervoor te zorgen dat de nieuwe behandelingen die al ergens ter wereld worden toegepast naar Nederland te halen. ‘Met de informatie benaderen wij de autoriteiten’, vertelt Angeline Jansen, voorzitter van de contactgroep. ‘Onze patiëntengroep is klein. Maar dat maakt ons belang om serieus genomen te worden niet klein. Wij gaan zelf de boer op om op de hoogte te zijn van de nieuwste ontwikkelingen. Deze worden voor PNH gepresenteerd tijdens de jaarlijkse vergadering van de International PNH Interest Group, waarin medisch specialisten uit de hele wereld bijeenkomen. Aansluitend is er het grote jaarlijkse congres van de American Society of Hematology. Daar delen 20.000 hematologen, wetenschappers en farmaceuten hun kennis over bloedziekten. Hier komt ook AA aan de orde.’
Nieuwe behandelingen AA
Aplastische Anemie staat volop in de belangstelling, zoals blijkt uit het aantal van 84 presentaties op de ASH-conferentie. Waarom het beenmerg stopt met de productie van bloedcellen is evengoed nog onduidelijk. Over de geneeswijze voor AA, stamceltherapie, worden veel vorderingen gemeld. De belangrijkste voor ons is dat het gemakkelijker wordt om geschikte donoren te vinden buiten de familiekring. Verder komen er meer medicijnen beschikbaar tegen complicaties zoals graft versus host disease. Met kleine stapjes wordt stamceltherapie veiliger. Toch is het nog altijd een ingrijpende en belastende behandeling.
Nieuwe behandelingen PNH
Voor PNH zijn er ook ontwikkelingen. Farmaceut Amgen is ver gevorderd met een goedkopere versie van het zeer dure eculizumab. In Rusland zijn twee van zulke “biosimilars” al op de markt met een korting van 25 procent op de officiële prijs van eculizumab. Deze geneesmiddelen zijn echter niet toegestaan in Europa en Noord-Amerika. Ook in concurrentie met eculizumab en Ultomiris ontwikkelt Roche een slimme C5-remmer, die C5 beter bindt dan eculizumab. Hierdoor is er geen resthemolyse in de aderen en worden heftige aanvallen van bloedafbraak bij griep of andere infecties voorkomen.
Helemaal nieuw zijn de C3-remmers, die ook buiten de aderen de hemolyse stoppen, met name in de milt en lever. ‘Gebruikers krijgen daarmee hetzelfde bloed en dezelfde energie als gezonde mensen’, vertelt de voorzitter van de contactgroep. ‘Over deze middelen spraken we onder andere met farmaceuten Apellis, Novartis, Amyndas en Achillion. Zij werken aan soortgelijke PNH-medicijnen. Technisch gesproken zijn dit allemaal proximale remmers, die via het alternatieve pad werken. De belangrijkste bescherming tegen infecties, via het klassieke pad, blijft daardoor werkzaam. Volgens PNH-expert professor Risitano uit Italië en andere deskundigen worden C3-remmers de nieuwe standaardbehandeling. Goed nieuws dus voor PNH-patiënten die zich ondanks Soliris of Ultomiris nog altijd niet echt fit voelen.’
Definitieve genezing voor PNH?
De theorie wint terrein dat PNH kan worden gezien als een milde vorm van aplastische anemie. Bij conventionele AA-patiënten ondersteunt het beenmerg de productie van normale bloedcellen niet. Zonder behandeling sterven ze. Sommige AA-patiënten zijn echter in staat om PNH-bloedcellen te produceren en blijven daardoor leven. Wel kampen zij zonder medicijnen met ernstige bloedarmoede. Het complement, een oud onderdeel van ons afweersysteem, valt de PNH-cellen namelijk aan omdat het ze als lichaamsvreemde indringers ziet. Elk mens maakt PNH-bloedcellen aan, maar het micromilieu in het beenmerg houdt het aantal klein. Ze worden alleen dominant bij PNH-patiënten. Volgens deskundigen moet de remedie voor PNH dus gevonden worden in de micro-omgeving van de bloedcellen. ‘Met het compliment is er niets mis’, zei een expert. ‘Het probleem zit in het beenmerg.’ Een complicerende factor is dat PNH-cellen niet met dezelfde mutatie het immuunsysteem prikkelen. In Orlando werd de ontdekking bekend gemaakt van meer dan twintig verschillende mutaties van het PIG-A gen. Professor Risitano en anderen blijven echter zoeken naar een definitieve genezing, anders dan door belastende stamceltransplantatie.
Wat verder nog opviel
Alexion beschermt haar monopolie met hand en tand. Volgens een gezondheidsanalist heeft het al een Koreaans bedrijf gekocht dat lokaal toestemming had gekregen om een effectieve vervanger van eculizumab te produceren. ‘In oktober kondigde Alexion officieel de overname aan van Achillion’, licht Angeline Jansen toe. ‘Daarvan zou het doel zijn de ontwikkeling van de C3-remmer van Achillion te vertragen. Die zal immers concurreren met eculizumab en Ultomiris. Samen met het bedrijf zou Alexion bovendien Achillion’s Duitse hoofdadviseur voor PNH inlijven.’
Alexion’s overname van Achillion moet nog worden goedgekeurd door de relevante instanties. De Canadese zusterorganisatie van de contactgroep stelt voor dat de PNH Global Alliance bij de Amerikaanse toezichthouder de Federal Trade Commission op de gevaren wijst van deze overname.
‘Wij zijn er niet gelukkig mee als een bedrijf een grote machtspositie opbouwt’, zegt Angeline Jansen. ‘Concurrentie tussen bedrijven is in het belang van patiënten. Grote aandeelhouders van Alexion zetten intussen het management onder druk om het bedrijf te verkopen. Het gerucht gaat dat de Zwitserse farma-gigant Novartis interesse heeft.’
PNH Global Alliance
Vorig jaar besloot een aantal PNH-patiëntenorganisaties om internationaal de handen ineen te slaan. In het kader van deze samenwerking liet Anastasiya in Rusland een logo ontwerpen, in Spanje ontwikkelde Lazara een website en een e-mailadres en zette Barry het allemaal op visitekaartjes die in Canada werden gedrukt. Tijdens de conferenties van IPIG en ASH heeft de Contactgroep veertig van deze kaartjes overhandigd aan specialisten zoals onze eigen Saskia Langenmeier en Petra Muus, aan Prof. Risitano en Dr. Gandhi, aan de presentatoren van onderzoeksposters en aan de farmaceutische bedrijven die PNH-geneesmiddelen ontwikkelen. Voor de meesten van hen was het een aangename verrassing dat patiënten wereldwijd samenwerken. Vooral Regeneron juichte dit toe.
De Global Alliance heeft nu acht leden Dat zijn patiëntenorganisaties uit Rusland, Canada en zes Europese landen, namelijk Engeland, Duitsland, Frankrijk, Nederland, Spanje en Polen. Gesprekken met Schotland en Tsjechië zijn gaande.
Het doel van de contactgroep is om ook voor AA tot internationale samenwerking te komen.
AA- en PNH-specifieke Quality of Life Questionnaire
‘Als je wil weten of een medicijn werkt, moet je het aan de patiënt vragen’, zei hematoloog Petra Muus op de ASH-conferentie. Volgens de contactgroep en haar internationale partners is de Duitse vragenlijst van Jens Panse daarvoor het meest geschikt. Deze lijst is door de contactgroep in Orlando zoveel mogelijk onder de aandacht gebracht. Het bleek geen onbekende bij de meeste van de gesprekspartners. Angeline Jansen: ‘Veel experts vinden de lijst erg lang. Daarop antwoordden we dan dat het een specifiek en nauwkeurig instrument is, dat aan het einde van een drugstest kan worden gebruikt om te controleren of de patiënt zich ook daadwerkelijk beter voelt als de bloedwaarden zijn gestegen. Apellis zei dat het een interessante lijst is, maar dat de lijst nog niet gevalideerd is. Het bedrijf spreekt over samenwerking met het instituut in Aken waar Panse werkt en met de Duitse zusterorganisatie van de contactgroep’.
